Andriantsivongo

Andrianampoinimerina sy Andriantsivongo [Mangabe, Ambohimanga]

Publié le Mis à jour le

Pour unifier Madagascar, le grand Roi Andrinampoinimerina [« celui issu du coeur de l’Imerina », ou Nampoina] s’attacha les services d’Andriantsivongo un homme doué de bon sens et de vertus ancestrales, d’origine Antemoro  – Ampanabaka (du Sud-Est de la Grande île).

Connu comme « le plus sage » de tous les rois de Madagascar et, de surcroît, le plus grand « visionnaire » de cette Grande Ile qui a traversé les siècles, Nampoina installa Andriantsivongo sur la colline de Mangabe, juste  en face d’Ambohimanga Rova pour remplir sa mission à ses côtés.. Le  « Doany »  (sanctuaire traditionnel) pour vénérer Andriantsivongo s’y trouve encore de nos jours et est très fréquenté par des visiteurs venant du monde entier, pour demander des bénédictions.


Lancement du film « Nampoina » : la classe politique réunie autour d’Andrianampoinimerina


Vinan’Andrianampoinimerina [1745 – 1810]: « Fanjakana sy Firenena tokana i Madagasikara’


Nangonin’i Moïse Ramilamintsoa

MAMALAN-KIRA INDRAY #VANF

Sombin-tantaran’Andriamahazonoro (1773-1828)

Anarana nanana ny lazany, saingy mety ho vitsy mahalala ankehitriny, ny anaran’Andriamahazonoro, ilay Anakara isan’ireo Antemoro nafaran’Andrianampoinimerina avy any Matitanana, ka tonga teto Imerina tamin’ny taona 1802. Noho ny soa vitan’izy mirahalahy, Andriamahazonoro sy Ratsilikaina zokiny, dia naiditr’Andrianampoinimerina ho isan’ny Andriamasinavalona izy, ka izany no ambaran’ny tranomanara eo ambonin’ny Fasana etsy Ankadivato izay naorin-dRaharolahy, zanak’Andriamahazonoro.
Andriamahazonoro no naman-dRatefinanahary, vinanton’Andrianampoinimerina, nitondra ireo sivy mirahalahy hianatra tany Englanda tamin’ny 1821. Ratsilikaina kosa, ilay zokin’Andriamahazonoro, dia isan’ireo nanao sonia ny fifanarahana tamin’ny Farquhar sy Radama, ny 23 oktobra 1817. Raharolahy, lahimatoan’Andriamahazonoro sy Rafaravavy, dia tanatin’ny iraka notarihin’Andriantsitohaina nalefan-dRanavalona handamin-draharaha tany Englanda ny taona 1837, rehefa niala teto ny Misionera LMS roa taona nialoha izany. Izy ihany koa no nisantatra ny lanonana fanamasinana an-dRasoherina teo amin’ny kianja Andohalo tamin’ny 1863.
Nanambady vehivavy Andriandranando Andriamahazonoro ary razamben’ny Andriana maro fanta-daza eto Imerina.
Ho fizarana, fanohizana izay efa nataon’ny tany aloha, indro sombiny amin’ny tantaran’Andriamahazonoro, araka izay nampisehoan’ny Gazety Maresaka azy isan-kerinandro, nanomboka ny 11 jolay 1980 ka hatramin’ny 24 oktobra 1980. Tantara nalaina tamin’ny «Fandràka», izay nipetraka tao amin’ny Tranomanara teo Ankadivato : tsara tahiry tao hatramin’ny taona 1868 nahavitana ny fasana ka hatramin’ny 1913 nahitany indray ny masoandro.
Izao no teny farany ho an-dRaharolahy, ao amin’io Fandràka nosoratan’Andriamahazonoro io (taona 1828) : «Anaka, lehilahy ianao, koa misehoa ho tena lehilahy dieny izao. Hendre tsara ary mazotoa mianatra. Tratraro izay faritra mety ho azon’ny zana-bahoaka. Raha azo atao, aza miditra amin’ny raharaham-panjakana ary aza dia mampiseho na fahaizana na fahendrena be loatra amin’izay Andriamanjaka tompoina. Tsarovy lalandava fa Antemoro Anakara avy any Matitanana isika. Tano fa aza sarahina amin’izay foko mahery sy hendry noho izy ny fokontsika. Maneke lalàna ary mankatoava lehibe. Tiavo ny havan-drehetra. Misy zandrinao any Vatomasina, Matitanana, ka atsangano ho zanaka, fa aza avela ho faty maso ny fianakaviana any ambany. Zarao roa izay herin’ny tenanao ka omeo azy izay mendrika azy. Hajao ny Fandràka ary ataovy fantatra izay ao anatiny. Tiavo ny zava-drehetra. Ento izahay, ento midina fa aza avela mandrakizay atý Imerina».
Amin’ny faramparan’ny Fandràka nosoratan’Andriamahazonoro, dia mitantara ihany koa ny resaka nataon-dRatsilikaina :
«Nandre aho fa tsy salama ny mpanjaka. Nanaitra ny fieritreretako izany, koa dia tonga aho mba hiresadresaka sy hifampidinidinika isika mirahalahy. Andro roa samy lehibe avy izao no hitantsika mirahalahy teto Imerina, dia ny an’Andrianampoinimerina izay fantatsika ny fiafarany sy izao an-janany izao. Andro samy hafa ireo, samy hafa noho ny toetr’izy ireo samy hafa. Izao isika dia amin’ny andron-dRadama izay madiva hifarana, dia Radama izay diso hanta teo imason-drainy fa efa fantatra tamin’ny fahavelon-drainy ny toe-tsainy. Ahirato ny masom-panahinao ka todiho ny andro lasa. Ny saina mandinika dia efa mahatazana sahady izay loza mety hitranga haterak’izany fahafatesana tampotampoka izany, izay tsy maintsy hitambesatra amin’ny manodidina, tsy ny havany ihany fa ny sakaizan-dRadama koa. Koa dia manahy aho ny momba antsika mirahalahy izay nieren-doza tsy satry tamin’ny lasa».
Fa efa hoy Ratsilikaina ao amin’ny sorany ao amin’ny bokiny (taona 1810) : «Teren-doza lehibe ny andro rehetra hipetrahanay eto Imerina hatramin’izao, na ny havan’ny mpanjaka amin’izay fotoana maha diso fanantenana azy, na ireo andaniny tsy mankasitraka an-dRadama dia samy mahatahotra anay avokoa, fa izay iray amin’ireo tsy maintsy mamely».

Lire la suite »